छत्तीसगढ़ संबंधी महत्वपूर्ण स्मरणीय तथ्य

chhattisgarh ke mahatvapurn smaraniy tathya natak nibandh kavya sahitya kavi itihas nritya boli

आवा संगवारी मनअब CGPSC के परीक्षा म उपयोग आने वाला जम्मो जरूरी तथ्य ल याद रखे के कोशिश करबो

साहित्य के क्षेत्र में छत्तीसगढ़ में प्रथम

श्रेणीशीर्षक
प्रथम उपन्यासकारबंशीधर पाण्डेय
प्रथम कहानीसुरही गइया
प्रथम कहानीकारसीताराम मिश्र
प्रथम नाटककलिकाल (1905)
प्रथम नाटककारलोचन प्रसाद पाण्डेय (कलिकाल)
प्रथम निबंधरान्डी ब्राम्हण के दुर्दशा (1968)
प्रथम निबंधकारकेयूर भुषण
प्रथम छोटा खंडकाव्यदानलीला
प्रथम खंडकाव्य कविपं. सुंदरलाल शर्मा

नोट : – विद्वानों में प्रथम छत्तीसगढ़ी कहानी को लेकर मतभेद हैं कुछ विद्वानों ढोला के कहिनी लेखक हीरालाल काव्योपाध्याय को तथा कुछ विद्वान सुरही गइया लेखक पं. सीताराम मिश्र को प्रथम कहानी मानते हैं।

अन्य स्मरणीय तथ्य

  • छ. ग. में गद्य लेखन की शुरुवात : लोचन प्रसाद पाण्डेय
  • छ. ग. में व्यंग लेखन की शुरुवात : शरद कोठारी
  • हल्बी बोली में लोक कथाओं का संग्रह : लाला जगदलपुरी

साहित्यकारों की प्रसिद्धि

छतीसगढ़ी के प्रमुख साहित्यकारयोगदान
नरसिंह दास वैष्णवप्रथम कवि
मुकुटधर पाण्डेयछायावाद के जनक
हीरालाल काव्योपाध्ययव्याकरणाचार्य, पाणिनी
गोपाल मिश्रवाल्मीकि
गजानन माधव मुक्तिबोधनीलकंठ
रामदयाल तिवारीविद्यासागर
निरूपमा शर्मा (सोना बाई)प्रथम कवयित्री

छतीसगढ़ के प्रमुख उपन्यास

लेखकउपन्यास
बंशीधर पाण्डेयहीरु के कहिनी (प्रथम उपन्यास)
शिवशंकर शुक्ल1. मोंगरा 2. दियना के अंजोर
केयूर भूषणकुल के मरजाद
पं. कृष्ण कुमार शर्माछेरछेरा
ठाकुर हृदय सिंह चौहानफुटहा करम
लखन लाल गुप्तचंदा अमृत बरसाइस

छत्तीसगढ़ की प्रमुख कहानियाँ :

लेखककहानी
सीताराम मिश्रसुरही गइया
राजेंद्र सोनीखोलबहरा तोला गांधी बनाबों
डॉ. पालेश्वर शर्मासुसक झन कुररी सुरता ले
डॉ. पालेश्वर शर्मातिरिया जनम झन दे
श्यामलाल चतुर्वेदीपर्र भर लाई

छतीसगढ़ के प्रमुख निबंध

निबंधकारनिबंध
केयूर भूषणरान्डी ब्राम्हण की दुर्दशा
डॉ. पालेश्वर शर्मागुड़ी के गोठ
विनय कुमार पाठकएक रुख एकेच शाखा
लखन लाल गुप्तगोठ बात
कपिलनाथ कश्यप1. निसेनी 2. धान की आत्मकथा

छतीसगढ़ के प्रमुख नाटक

लेखकनाटक / नाटिका
लोचन प्रसाद पाण्डेयकालिदास
परदेशी राम वर्मामय बइला नोहव
खूबचन्द बघेलकरम छड़हा ऊच-नीच लेड़गा जनराईल सिंह बेटवा बिहाव किसान करलई
टिकेन्द्र टिकरिहासाहूकार से छुटकारा
लखन लाल गुप्तबेटी के मनसुबा और बर के खोज में
कपिलनाथ कश्यपगुरावट विवाह, अंधियारी रात

छतीसगढ़ी महाकाव्य लेखन

लेखककथा
श्री प्रणयन जीश्री रामकथा
श्री प्रणयन जीश्री कृष्ण कथा
श्री प्रणयन जीश्री महाभारत कथा

प्रमुख छतीसगढ़ी खंडकाव्य

लेखकरचना
सुंदर लाल शर्मादानलीला
गोविंद राव विट्ठलनाग लीला
बृजलाल शुक्लसुकवा
कपिलनाथ कश्यपसीता की अग्नि परीक्षा
गया प्रसाद बिसरियामहादेव के बिहाव

CGPSC की सम्पूर्ण तैयारी के लिए फ्री नोट्स

छत्तीसगढ़ी बोली में लिंग व्यवस्था

पुल्लिंग कुछ संज्ञा शब्दों का प्रयोग केवल पुल्लिंग रूप में होता है, जैसे:चाउर (चावल), पाना (पत्ता), पखना (पत्थर), फर (फल), कउवा (कौवा) सामान्य नियम: 🔹 आकारांत – पुल्लिंग छत्तीसगढ़ी के आकारांत शब्द प्रायः पुल्लिंग होते हैं, जैसे:दसना (बिस्तर), बइगा (ओझा),…

Keep reading

काल रचना

वर्तमान काल, भूतकाल, भविष्यत प्रथम पुरुष एकवचन मैं जावत हौं. मैं जात रहेव. मैं जाहूं. बहुवचन हमन जावत हन. हमन जावत रहेन. हमन जाबो. द्वितीय पुरुष एकवचन तैं जावत हस. तैं जावत रहे. तैं जाबे. बहुवचन तू मन जावत. तू…

Keep reading

छत्तीसगढ़ी साहित्यकार एवं उनकी रचनाएं

डॉ. विनय कुमार पाठक : डॉ . विनोद कुमार वर्मा पं. सुंदर लाल शर्मा लोचन प्रसाद पांडे रचनाएँ शुकलाल प्रसाद पाण्डे मुकुटधर पाण्डे छत्तीसगढ़ के अन्य साहित्यकार : छत्तिसगढ़ी भाषा ब्लॉग पोस्ट(CGPSC)

Keep reading

छत्तीसगढ़ी भाषा का साहित्य एवं प्रमुख साहित्यकार

छत्तीसगढ़ी भाषा का इतिहास काल विभाजन छत्तीसगढ़ी साहित्य का आदिकाल आदिकाल या वीरगाथा काल प्रेमगाथा एवं वीर गाथा काव्य सृजन : अहिमन : केवला रानी : रेवा रानी धार्मिक पौराणिक गाथाएँ फूलबासन गाथा : सीता एवं लक्ष्मण का संवाद पण्डवानी…

Keep reading

छत्तिसगढ़ी भाषा का विकास एवं इतिहास

छत्तिसगढ़ी भाषा का विकास एवं इतिहास राजभाषा छत्तीसगढ़ी का विकास क्रम वैदिक संस्कृत↓लौकिक संस्कृत↓पालि↓प्राकृत↓अपभ्रंश↓अर्धमागधी↓पूर्वी हिन्दी↙ ↓ ↘बघेली छत्तीसगढ़ी अवधी छत्तिसगढ़ी भाषा ब्लॉग पोस्ट(CGPSC)

Keep reading

छत्तीसगढ़ की बोलियाँ

विषयसूची भाषा परिवार के आधार पर वर्गिकरण छत्तीसगढ़ी विभाषाओं का क्षेत्रीय अधार पर वर्गीकरण वर्गीकरण का आधार ग्रियर्सन के अनुसार डा . ग्रियर्सन ने छत्तीसगढ़ी को नौ भागों में विभाजित किया है – डा . नरेंद्र देव वर्मा के अनुसार…

Keep reading

Leave a comment